Tổng thống Mỹ Donald Trump những ngày qua liên tục công kích Ukraine và cá nhân Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

Không lâu sau khi phái đoàn Mỹ và Nga gặp nhau tại Arab Saudi để thảo luận về cải thiện quan hệ song phương và khả năng đàm phán chấm dứt chiến sự ở Ukraine,ông Trump tổ chức họp báo ở dinh thự Mar-a-Lago,cho rằng Kiev "khơi mào chiến tranh" và bản thân ông Zelensky không đủ năng lực chấm dứt cuộc chiến bằng con đường đàm phán.

Một ngày sau,Tổng thống Mỹ tiếp tục công kích Ukraine trong bài viết trên mạng xã hội Truth Social,cho rằng nước này chỉ còn "cảnh tan hoang" và mô tả ông Zelensky là "độc tài không được bầu". "Ông ấy từ chối tổ chức bầu cử,đạt tỷ lệ ủng hộ rất thấp trong các cuộc thăm dò ý kiến ở Ukraine và điều duy nhất ông ấy giỏi là thao túng Joe Biden",ông Trump viết.

Những tuyên bố này gần như trái ngược hoàn toàn với lập trường lưỡng đảng Mỹ trong gần ba năm qua về ủng hộ độc lập,chủ quyền của Ukraine.

Nhiều nghị sĩ Cộng hòa đã công khai chỉ trích Tổng thống Trump,điều hiếm thấy trong nội bộ đảng kể từ khi ông Trump nhậm chức. Tuy nhiên,những phản ứng này không quá quyết liệt và họ cũng không công kích trực diện ông chủ Nhà Trắng.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại dinh thự Mar-a-Lago ở Palm Beach,Florida,ngày 18/2. Ảnh: Reuters

Lãnh đạo phe đa số Cộng hòa tại Thượng viện John Thune cho rằng việc Nga phát động chiến dịch tấn công vào Ukraine là "thực tế không cần bàn cãi",bác bỏ cáo buộc của ông Trump rằng Kiev là bên bắt đầu cuộc chiến.

Ông cho rằng Tổng thống Trump có quyền nói lên quan điểm của mình,"nhưng việc ai bắt đầu cuộc chiến này đã quá rõ". Dù vậy,Thune không bình luận về tuyên bố "độc tài" của ông Trump,chỉ bày tỏ kỳ vọng những cuộc thảo luận giữa Nga và Mỹ sẽ thúc đẩy chấm dứt chiến sự tại Ukraine.

Một số nghị sĩ khác trong đảng Cộng hòa không đồng tình việc Tổng thống Trump công kích ông Zelensky bằng cách dùng từ "độc tài".

Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski nói đó là khái niệm mà bà sẽ không bao giờ dùng cho lãnh đạo Ukraine,song từ chối bình luận về Tổng thống Trump vì không biết ông phát biểu trong bối cảnh nào. Thượng nghị sĩ Susan Collins đưa ra bình luận tương tự,trong khi thượng nghị sĩ Mike Rounds nhấn mạnh ông Zelensky là tổng thống "được bầu lên hợp pháp" của Ukraine.

Hạ nghị sĩ Cộng hòa Don Bacon bác bỏ thông tin trong bài viết của Tổng thống Trump trên mạng xã hội Truth Social,khẳng định tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Zelensky trong dư luận Ukraine là hơn 50%,đồng thời lưu ý rằng các nước Liên minh châu Âu mới là bên viện trợ nhiều nhất cho Kiev và phủ nhận tuyên bố của ông Trump rằng đó là Washington.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (giữa) thăm đơn vị ở Pokrovsk,Donetsk,tháng 11/2024. Ảnh: AFP

Thượng nghị sĩ John Neely Kennedy và cựu phó tổng thống Mike Pence lại phản đối bình luận của ông Trump gay gắt hơn.

Trong khi Kennedy nói ông "không đồng ý với Nhà Trắng",Pence viết thông điệp trên X đề cập trực tiếp Tổng thống Trump và nhấn mạnh Ukraine "không phải bên khởi đầu cuộc chiến",cáo buộc Nga tấn công nước láng giềng "khi không bị khiêu khích",khiến hàng trăm nghìn người thiệt mạng.

"Con đường đi đến hòa bình phải được xây dựng bằng sự thật. Nga đã tấn công Ukraine và đây là cuộc tấn công lớn nhất tại châu Âu kể từ Thế chiến II",cựu phó tổng thống Mỹ viết.

Tuy nhiên,những lời công kích của ông Trump nhắm vào Kiev cũng được một số người trong đảng Cộng hòa hưởng ứng. Thượng nghị sĩ Josh Hawley,người từng ủng hộ nỗ lực lật kèo bầu cử của ông Trump vào năm 2020,cho rằng Tổng thống Mỹ đã đúng khi chỉ trích Ukraine không tổ chức bầu cử.

"Zelensky là lãnh đạo dân cử của quốc gia,nhưng khi hết nhiệm kỳ,ông ấy phải tổ chức bầu cử. Tôi cũng lo ngại vì Ukraine không bầu cử trong thời gian dài,nhất là khi Mỹ đang đổ viện trợ cho chính phủ nước họ",Hawley nói.

Tổng thống Ukraine có nhiệm kỳ 5 năm và ông Zelensky đáng lẽ mãn nhiệm vào tháng 5/2024. Tuy nhiên,Ukraine đang trong tình trạng thiết quân luật vì cuộc chiến với Nga,do đó hiến pháp nước này cho phép hoãn tổ chức bầu cử. Hawley không đồng tình với cách lý giải này,nhắc lại rằng Mỹ và Anh từng tổ chức bầu cử giữa Thế chiến II.

Một số nghị sĩ Cộng hòa còn cho rằng những phát biểu gây sốc của ông Trump là một phần trong chiến thuật đàm phán,phục vụ mục đích kết thúc nhanh chóng cuộc chiến tại Ukraine.

Thượng nghị sĩ Kevin Cramer nói ông Trump đã "nói sai sự thật vài điểm",song cho rằng lãnh đạo Mỹ có lý do riêng khi nêu ra thông tin gây tranh cãi.

"Tổng thống là một nhà đàm phán và luôn linh hoạt. Những ngày qua,có lẽ ông ấy đang hăng say đàm phán và đang làm điều đó công khai",chính trị gia Cộng hòa đại diện cho bang Bắc Dakota nhận định. "Tổng thống đang xác lập mục tiêu và theo đuổi lập trường 'Nước Mỹ trên hết'. Cần nhớ rằng ông ấy luôn kiên định với đích đến là chấm dứt cuộc chiến".

Thanh Danh (Theo Washington Post,AP)